Helsińska Fundacja Praw Człowieka

1-01-2010

wersja do druku

Share

Tybet w 2009 roku. Chronologia

 

styczeń 2009
Władze w Pekinie zaczynają rok newralgicznych okrągłych rocznic kampanią „czyszczenia" internetu i restrykcji wobec sygnatariuszy Karty 08.
Rządowe media podają, że na skutek globalnego kryzysu gospodarczego w 2008 roku pracę straciło ponad dziesięć milionów „wędrownych" robotników i 33 miliony mieszkańców chińskich miast.

5 stycznia 2009
Wybuch bomby w kompleksie rządowym w okręgu Dzomda (chiń. Jiangda) prefektury Czamdo. Nie ma ofiar w ludziach.

18 stycznia 2009
Władze chińskie ogłaszają kolejną kampanię yanda. Wedle oficjalnej informacji „w ciągu trzech pierwszych dni zimowej kampanii mocnego uderzenia stołeczne Biuro Bezpieczeństwa Publicznego (BBP) skierowało 600 funkcjonariuszy i około 160 policyjnych pojazdów do skontrolowania siedmiu bloków mieszkalnych, 2922 wynajętych domów, 14 noclegowni i hoteli, 18 barów i trzech kawiarenek internetowych w Lhasie. W trakcie wykonywania czynności BBP zidentyfikowało i przesłuchało 5766 podejrzanych. Już sama ta liczba obrazuje skuteczność zaledwie trzech dni mocnego uderzenia w Lhasie". Nie poinformowano, ilu „podejrzanych" zatrzymano lub zwolniono po przesłuchaniach.

19 stycznia 2009
Zgromadzenie Przedstawicieli Ludowych TRA „jednogłośnie" ustanawia nowe święto: „Dzień wyzwolenia niewolników", które ma być obchodzone 28 marca (w rocznicę rozwiązania przez Pekin tybetańskiego „rządu lokalnego" po upadku powstania w 1959 roku).

20 stycznia 2009
Policja zatrzymuje i brutalnie bije trzech Tybetańczyków protestujących przeciwko chińskim rządom w okręgu Dzogang (chiń. Zuogang) prefektury Czamdo, a następnego dnia rozbija marsz solidarnościowy tybetańskich kobiet.
Ministerstwo obrony ChRL informuje, że „siły separatystyczne" na Tajwanie, w Tybecie i Xinjiangu stanowią największe zagrożenie dla bezpieczeństwa Chin.
Chińskie media cenzurują zaprzysiężenie prezydenta Baracka Obamy, który podczas ceremonii ma ponoć w kieszeni khatak, tradycyjną jedwabną szarfę, od Dalajlamy.

23 stycznia 2009
W szpitalu w Dzogangu umiera zakatowany przez policję dwudziestoczteroletni Pema Cepak - jeden z Tybetańczyków, którzy trzy dni wcześniej zorganizowali symboliczny, pokojowy protest przeciwko chińskim rządom.

27 stycznia 2009
Policja otwiera ogień do mnichów z klasztoru w Dege, w prefekturze Kardze, którzy protestują przeciwko zmuszaniu ich do obchodzenia Nowego Roku (bojkotowanego w całym Tybecie na znak żałoby).

2 lutego 2009
W obliczu „licznych zagrożeń" - zapewne niepokojów wywołanych kryzysem gospodarczym i zbliżających się newralgicznych rocznic - prezydent Hu Jintao wzywa armię do „jedności i absolutnego posłuszeństwa partii".

9 lutego 2009
Pekin przedstawia raport o sytuacji w ChRL Radzie Praw Człowieka ONZ w ramach Powszechnego Przeglądu Okresowego, nie wspominając słowem o represjach w Tybecie i odrzucając wszystkie krytyczne rekomendacje.

11 lutego 2009
Władze chińskie podają kolejne - sprzeczne - dane, mówiąc tym razem o „76 skazanych" i „ponad 950 zatrzymanych" w związku z zeszłorocznymi protestami w Tybecie.

12 lutego 2009
Chińscy urzędnicy z prowincji Gansu i Sichuan informują zachodnich dziennikarzy, że do końca marca lub początku kwietnia Tybet zostaje ponownie zamknięty dla cudzoziemców.

16 lutego 2009
LPZ rozbija pokojowy protest w Lithangu, bijąc i zatrzymując kilkunastu demonstrantów.

18 lutego 2009
Stały Komitet Zgromadzenia Przedstawicieli Ludowych TRA ustanawia Losar, Nowy Rok kalendarza tybetańskiego, tygodniowym świętem państwowym w regionie.
„XIV Dalajlama jest watażką separatystycznego ruchu politycznego, lojalnym narzędziem zachodnich sił antychińskich, główną przyczyną niepokojów społecznych w Tybecie i największą przeszkodą budowania struktur buddyzmu tybetańskiego" - tybetańska filia Ogólnochińskiego Stowarzyszenia Buddyjskiego wprowadza zmiany do swego statutu.

19 lutego 2009
Błahy incydent w Nagczu (chiń. Naqu), w TRA przeradza się w protest polityczny i starcie Tybetańczyków z chińską policją. Po obu stronach są ciężko ranni. Funkcjonariusze LPZ oddają strzały ostrzegawcze i zatrzymują kilkanaście osób.

25 lutego 2009
„Zgodnie z naszymi przewidywaniami, w Tybecie ponownie ogłoszono kampanię mocnego uderzenia, ściągając do większości miast potężne siły wojskowe i zbrojne oddziały służb bezpieczeństwa. Wszystkim, którzy odważą się okazać swoje uczucia, grożą tortury i więzienie. Najostrzejsze restrykcje zarezerwowano dla klasztorów, w których na nowo ogłoszono kampanię reedukacji patriotycznej. Tybet zamknięto dla zagranicznych turystów, wydano też jawnie prowokacyjne nakazy świętowania tybetańskiego Nowego Roku. Nie ulega wątpliwości, że to mnożenie okrucieństw i prześladowań służyć może tylko doprowadzeniu Tybetańczyków do stanu, w którym nie będą oni mogli ich znieść, i zostaną zmuszeni do protestu, co z kolei da władzom pretekst do bezprecedensowych, niewyobrażalnie brutalnych represji. Apeluję więc stąd do Tybetańczyków o praktykowanie cierpliwości i przejrzenie prowokacji, by nikt nie stracił drogocennego życia ani nie musiał znosić tortur i bólu", wzywa Dalajlama.
Mimo próśb i gróźb władz Tybetańczycy gremialnie rezygnują ze świętowania Losaru na znak protestu przeciwko brutalnym represjom.
Ponad stu mnichów klasztoru Lucang w okręgu Mangra (chiń. Guinan) prefektury Colho (chiń. Hainan) rozpoczyna Nowy Rok pokojowym marszem i przedstawia władzom lokalnym petycję, wzywającą do poszanowania aspiracji i tożsamości Tybetańczyków. Dwa dni później Biuro Bezpieczeństwa Publicznego żąda, by organizatorzy wystąpienia oddali się w ręce policji, a świątynię otacza uzbrojony kordon.

27 lutego 2009
Przed siedzibą władz lokalnych w Ngabie (chiń. Aba) podpala się młody mnich klasztoru Kirti. W trakcie dramatycznego protestu zostaje postrzelony przez policję.

1 marca 2009
Urzędnicy przerywają rytuały Wielkiego Święta Modlitwy w klasztorze Se, w Ngabie. Mnisi ruszają ku miastu w marszu protestacyjnym, ale zostają powstrzymani przez swoich przełożonych. Świątynię otacza policyjny kordon.

2 marca 2009
„Zachód wykorzystuje Tybet do atakowania Chin": Pekin publikuje białą księgę z okazji pięćdziesięciolecia „reformy demokratycznej w Tybecie".
Stu mnichów klasztoru Gomang w Ngabie, w Sichuanie rusza w marszu protestacyjnym w kierunku miasta. Pochód zatrzymują lokalni przywódcy i mieszkańcy okolicznych wiosek, obawiający się, że chińskie wojsko otworzy ogień do duchownych.

3-13 marca 2009
Nadzwyczajne środki bezpieczeństwa w Pekinie i doroczne posiedzenia Ogólnochińskiego Zgromadzenia Przedstawicieli Ludowych oraz Ogólnochińskiej Ludowej Politycznej Konferencji Konsultatywnej zdominowane niepokojem o zachowanie „stabilizacji społecznej" w obliczu kryzysu gospodarczego i rosnącego bezrobocia (sekretarz TRA Zhang Qingli na wszelki wypadek zostaje w Lhasie). Partia dziękuje OLPKK za „5056 wartościowych sugestii", z których „rozważyła 99", czyli trzy procent. Przy okazji delegaci „jednoznacznie" popierają brutalną rozprawę z tybetańskimi protestami, przyznając jednak, że należy „poprawić" propagandę zagraniczną. Przedstawiciele TRA oficjalnie proszą władze centralne o „wzmocnienie" sił bezpieczeństwa w regionie, a Pekin podnosi budżet resortów siłowych o ponad 32 procent. Na zakończenie premier Wen Jiabao zwyczajowo zapewnia, że „drzwi" do rozmów z Dalajlamą są „otwarte", o ile wycofa się on z prowadzenia „działalności separatystycznej".

3 marca 2009
Pekin oświadcza, że „drzwi do rozmów z Dalajlamą są zawsze otwarte", o ile „fundamentalnie zrewiduje on swoje poglądy polityczne, zaprzestanie działalności separatystycznej i skupi się na poprawianiu relacji z rządem centralnym".

4 marca 2009
Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego ogłasza „kluczowe zadania na rok 2009". Aż 15 z 33 najpoważniejszych potencjalnych zagrożeń - a więc i prewencyjnych restrykcji - dotyczy ziem tybetańskich. Jednocześnie władze skracają o pięć dni posiedzenie OZPL - prawdopodobnie, by tym razem nie zbiegło się z potencjalnie wybuchowymi tybetańskimi rocznicami.
Według agencji Xinhua do Lhasy przybywa codziennie pięć tysięcy „wędrownych robotników".

5 marca 2009
„A czy w Niemczech można być zwolennikiem Hitlera?", odpowiada przedstawiciel władz w Pekinie na pytanie o zakaz posiadania zdjęcia Dalajlamy w Tybecie.
Policja zatrzymuje dwie młode kobiety próbujące protestować przed budynkiem Biura Bezpieczeństwa Publicznego w Kardze.
Władze zamykają „czasowo" tybetańskojęzyczne blogi i fora dyskusyjne z powodu „konserwacji".

9 marca 2009
Kontrola ciężarówki w Gologu (chiń. Guoluo), w Qinghai przeradza się w starcie z policją. Według agencji Xinhua policyjne samochody zostają obrzucone „prymitywnymi ładunkami wybuchowymi". Tłum udaje się rozproszyć dopiero po kilku godzinach; nie ma ofiar w ludziach.
Tybetańskie źródła informują o proteście mnichów lhaskiego klasztoru Sera i otoczeniu świątynnego kompleksu przez policję.
W wielu regionach Tybetu przestają działać telefony komórkowe. „Przerwa techniczna" ma potrwać do 1 kwietnia.
Władze chińskie wywożą w nieznanym kierunku ponad stu mnichów klasztoru Lucang, którzy „wymagają reedukacji patriotycznej" po lutowym marszu protestacyjnym.
Na wieść o planowanym ponownym zatrzymaniu odbiera sobie życie Szildup, mnich z Rebgongu, którego aresztowano i torturowano za udział w zeszłorocznych protestach.
Chiny informują o wzmocnieniu sił wojskowych na granicach Tybetu. „Musimy zbudować wielki mur w walce z separatyzmem o jedność macierzy", ogłasza w państwowej telewizji przewodniczący Hu Jintao.

10 marca 2009
„Ostatnie półwiecze przyniosło cierpienia i zniszczenia ziemiom tybetańskim i ich mieszkańcom. Nawet dziś Tybetańczycy żyją w Tybecie w ciągłym strachu, a władze chińskie traktują ich z najwyższą podejrzliwością. Religii, kulturze, językowi i tożsamości, które dla kolejnych pokoleń Tybetańczyków były cenniejsze niż samo życie, grozi obecnie zagłada. Krótko mówiąc, Tybetańczyków traktuje się jak przestępców, którzy zasługują na śmierć - mówi Dalajlama w orędziu z okazji 50. rocznicy powstania w Tybecie. - Powtarzam często, że należy mieć nadzieję na najlepsze i być gotowym na najgorsze. Perspektywa globalna i kontekst wydarzeń w Chinach pozwalają wierzyć w szybkie rozwiązanie problemu Tybetu. Gdyby jednak nasza walka miała trwać jeszcze długo, musimy być na nią dobrze przygotowani. W związku z tym należy się skupić przede wszystkim na edukacji naszych dzieci i kształceniu specjalistów z różnych dziedzin. Trzeba nam też większej świadomości w sferze ochrony środowiska naturalnego i zdrowia oraz lepszego zrozumienia strategii niestosowania przemocy wśród Tybetańczyków".
Służby bezpieczeństwa biją i zatrzymują samotnego demonstranta w Lithangu.

11 marca 2009
Policja bije i zatrzymuje trzy nastolatki protestujące w Kardze.

12 marca 2009
Parlament Europejski przyjmuje kolejną rezolucję, w której wzywa Pekin do „powrotu do rozmów o prawdziwej autonomii Tybetu". Podobny apel kieruje prezydent Obama do ministra spraw zagranicznych ChRL.
Symboliczne wystąpienie i zatrzymanie demonstranta w Kardze oraz pokojowy, brutalnie rozbity protestu w sąsiednim Njarongu.

14 marca 2009
Policja brutalnie bije i zatrzymuje trzech młodych Tybetańczyków skandujących hasła niepodległościowe w Kardze.

16 marca 2009
Wybuch bomby przed nowym komisariatem w okręgu Bathang (chiń. Batang) prefektury Kardze. Nie ma ofiar w ludziach.

17 marca 2009
Chiny zapowiadają „nowoczesną przebudowę" Lhasy - z centrum miasta zamieszkiwanym przez 450 tysięcy ludzi - do 2020 roku.

18 marca 2009
Władze chińskie zapowiadają budowę linii kolejowej, która za trzy lata połączy TPA Kanlho (chiń. Gannan) w Gansu ze stolicą prowincji Lanzhou (174 kilometry torów, koszt około 1,3 miliarda USD).
Oficjalny organ Ludowej Policji Zbrojnej informuje o znalezieniu „różowej walizki z trotylem" na lhaskim dworcu kolejowym (ładunek miał zostać błyskawicznie rozbrojony przez policyjnego robota, a stojąca za próbą zamachu „grupa" - „rozbita"). Doniesieniom tym zaprzecza rzecznik Tybetańskiego Regionu Autonomicznego, proszony o komentarz przez zagranicznych dziennikarzy.

21 marca 2009
Dwudziestoośmioletni Taszi Sangpo - podejrzany o zawieszenie tybetańskiej flagi na dachu klasztoru Amdo Golog Ragja - popełnia samobójstwo, rzucając się do rzeki. Jego śmierć staje się katalizatorem wielotysięcznego protestu przed komisariatem w mieście Gjala (chiń. Lajong), w okręgu Maczen (Maqin) prefektury Golog (Guoluo) prowincji Qinghai. Demonstranci, mnisi i świeccy, skandują niepodległościowe hasła i ścierają się z policją, która zatrzymuje niemal stu Tybetańczyków, w większości duchownych. Władze ściągają do okręgu posiłki wojskowe.
Policja w Kardze zatrzymuje kilkoro Tybetańczyków, nawołujących do nieuprawiania pól na znak protestu przeciwko polityce władz, które grożą niepokornym konfiskowaniem ziemi.

22 marca 2009
Samotny protest, pobicie i zatrzymanie osiemnastoletniego mnicha w Lithangu.

24 marca 2009
Protest - oraz brutalne pobicie i zatrzymanie - dwóch mniszek w Kardze.

25 marca 2009
Chińscy policjanci katują na śmierć Phuncoga, dwudziestosiedmioletniego mnicha z okręgu Draggo (chiń. Luhuo) prefektury Kardze, rozlepiającego plakaty, w których wyzywa między innymi do nieuprawiania pól na znak żałoby i protestu.

28 marca 2009
„Od ciemności do światłości, od nędzy do dostatku, od dyktatury do demokracji, od zamknięcia do otwarcia" - Chiny obchodzą pierwszy „Dzień wyzwolenia niewolników" w odciętym od świata, kontrolowanym przez armię, ale oficjalnie „roztańczonym i rozśpiewanym" Tybecie. „Najlepszym sędzią »wyzwolenia« są sami Tybetańczycy, którzy głosują nogami, uciekając przez Himalaje do wolności i szczęścia z dala od »wyzwolonej« ojczyzny, albo ryzykują życiem, aby poinformować świat o straszliwej sytuacji w Tybecie. Jej najlepszym świadectwem były zeszłoroczne, długotrwałe, masowe protesty w każdym jego regionie. Gdyby »niewolnicy« rzeczywiście cieszyli się ze swego »wyzwolenia«, po cóż ryzykowaliby zdrowiem i życiem, żeby zaprotestować przeciw chińskim rządom w Tybecie?" - odpowiada kaszag, gabinet Centralnej Administracji Tybetańskiej w Indiach.

29 marca 2009
Kanadyjski ośrodek badawczy ujawnia chińską sieć szpiegowską, która dokonała włamań do komputerów rządów i organizacji - w tym Centralnej Administracji Tybetańskiej w Indiach - w 103 państwach.

1 kwietnia 2009
Symboliczny protest i zatrzymanie czterech mniszek oraz dwóch nastolatków w Kardze. Brutalne pobicie i kolejne zatrzymania chłopów odmawiających uprawy pól w Draggo.

2 kwietnia 2009
Na wieść o wydaniu nakazu powtórnego aresztowania odbiera sobie życie Szedrub, mnich z Rebgongu (chiń. Tongren), rok wcześniej zatrzymany i torturowany za udział w protestach.

5 kwietnia 2009
Chińskie media ogłaszają ponowne „otwarcie" Tybetu dla turystów.
Kolejny samotny protest, pobicie i zatrzymanie - oraz „ostrzegawcza parada" kilkunastu Tybetańczyków aresztowanych za odmowę uprawiania pól - w Kardze.

8 kwietnia 2009
Agencja Xinhua informuje o skazaniu na śmierć dwóch uczestników zeszłorocznych protestów, oskarżonych o podpalenie trzech lhaskich budynków, w których spłonęło siedem osób. Wykonanie dwóch innych wyroków śmierci zostaje zawieszone na dwa lata. Piąty skazany otrzymuje karę dożywotniego więzienia.

10 kwietnia 2009
Błahy incydent przeradza się w starcia Tybetańczyków z policją w Maczu, w prowincji Gansu. Są ranni i zatrzymani.

13 kwietnia 2009
Chiny ogłaszają dwuletni „plan działania", którego celem jest wzmocnienie ochrony praw człowieka i swobód obywatelskich.

15 kwietnia 2009
Władze chińskie zapowiadają przesiedlenie ponad 19 tysięcy tybetańskich „gospodarstw" z prefektury Szigace do „nowych socjalistycznych wiosek" (i powołanie w nich „751 wiejskich komitetów").
Policja otwiera ogień do tybetańskich demonstrantów w Njarongu (chiń. Xinlong), w Kardze. Jeden mężczyzna zostaje ranny, dziewięć osób zatrzymanych.

17 kwietnia 2009
European Council on Foreign Relations publikuje analizę fiaska polityki europejskiej wobec ChRL. Apelując o wspólną, stanowczą, dalekowzroczną strategię, uznaje Czechy, Polskę i Niemcy za najbardziej „asertywnych" i krytycznych członków UE wobec Pekinu.

21 kwietnia 2009
Chińskie media informują o kolejnych trzech wyrokach za udział w zeszłorocznych protestach w Lhasie: kara śmierci w zawieszeniu na dwa lata, dożywocie i dziesięć lat więzienia za podpalenie sklepów, w których zginęło sześć osób.

24 kwietnia 2009
Tybetańskie źródła informują o skazaniu na kary od dwóch do czterech lat więzienia czterech mniszek z klasztoru Phenpo Lhundrub oskarżonych o rozlepianie ulotek podczas marcowych protestów w 2008 roku.
Policja rozpędza demonstrację dzieci z tybetańskiej szkoły średniej w Labrangu (chiń. Xiahe), protestujących przeciwko „edukacji patriotycznej" i polityce władz przyznających chińskim uczniom miejsca teoretycznie zarezerwowane dla Tybetańczyków.

26 kwietnia 2009
Tybetańczycy informują o skazaniu na kary dwóch lat więzienia czterech uczestników noworocznego marszu protestacyjnego mnichów z klasztoru Lucang w Mangrze (chiń. Guinan) w Qinghai.

28 kwietnia 2009
Pekin ogłasza (na wzór „przedolimpijskiej") kampanię „bezpieczeństwa", która ma trwać do zakończenia „newralgicznych" październikowych obchodów rocznicy proklamowania ChRL.

29 kwietnia 2009
Jak wynika z opublikowanych badań, choroby psychiczne są największym problemem chińskiego systemu opieki zdrowotnej. Na sto (według ostrożnych szacunków) milionów chorych przypadają zaledwie cztery tysiące wykwalifikowanych lekarzy.

30 kwietnia 2009
Chiny rozpoczynają budowę piątego portu lotniczego w TRA - „lotniska pokoju" w Szigace.

3 maja 2009
„Nie popadajcie w rozpacz i nie podejmujcie desperackich działań - apeluje do Tybetańczyków Dalajlama. - Prawda zwycięży".

5 maja 2009
Na podstawie przepisów o „jurysdykcji powszechnej" (w przypadku zbrodni takich jak terroryzm czy ludobójstwo) hiszpański sędzia zwraca się do Pekinu z formalną prośbą o przesłuchanie ośmiu wysokich urzędników chińskich, w tym ministrów obrony, bezpieczeństwa państwa i bezpieczeństwa publicznego oraz sekretarza partii TRA, jako podejrzanych w sprawie brutalnej pacyfikacji zeszłorocznych protestów w Tybecie.

12 maja 2009
Gongmeng, niezależny ośrodek badawczy z Pekinu, publikuje raport, w którym analizuje społeczno-gospodarcze przyczyny tybetańskich protestów i poddaje miażdżącej krytyce politykę Chin w Tybecie.

17 maja 2009
Przewodniczący Hu Jintao ogłasza kampanię „zwalczania luksusu i hedonizmu" w Armii Ludowo-Wyzwoleńczej.

19 maja 2009
Chiny zgłaszają podejrzenie pierwszego przypadku świńskiej grypy w Tybecie.
Pekin nakazuje instalowanie programów filtrujących „niepożądane treści" we wszystkich komputerach produkowanych w i sprowadzanych do ChRL (lecz po fali protestów bezterminowo „przesuwa" termin wejścia w życie nowych przepisów).

21 maja 2009
Sąd Ludowy w Kanlho (chiń. Gannan) skazuje na dożywocie Cultrima Gjaco, mnicha z Labrangu, za udział w zeszłorocznych protestach. Drugi duchowny zostaje skazany na karę 15 lat więzienia.

22 maja 2009
Sąd Ludowy w Czamdo (chiń. Changdu) skazuje na kary od 12 do 15 lat więzienia sześciu mnichów z klasztoru Czokhor, oskarżonych o „spowodowanie wybuchu" i udział w demonstracjach.

24 maja 2009
Masowy protest przeciwko zapowiedziom przesiedlenia tysięcy Tybetańczyków - w związku z budową tamy - w Dału (chiń. Daofu), w Kardze. W trakcie interwencji policji kilka osób odnosi poważne obrażenia.

28 maja 2009
„Jako radni tak szczególnie doświadczonego przez historię miasta jak Warszawa mamy moralne prawo i zarazem obowiązek złożyć wyrazy szacunku i uhonorować człowieka, który zabiega dla swoich rodaków i swojego kraju o wolność i suwerenność, którą my cieszymy się już od 20 lat", Jego Świątobliwość Dalajlama zostaje honorowym obywatelem Warszawy.

2 czerwca 2009
Władze chińskie dokonują prewencyjnych zatrzymań, ograniczają dostęp od internetu i blokują audycje zagranicznych rozgłośni przed dwudziestą rocznicą masakry w Pekinie.

4 czerwca 2009
„Studenci zaangażowani w ów ruch nie byli ani antykomunistyczni, ani antysocjalistyczni. Ich wystąpienie w obronie konstytucjonalnych praw rodaków, wołanie o demokrację i sprzeciw wobec korupcji nie różniły się niczym od zasad przyświecających rządowi Chin, co jasno stwierdził ówczesny przewodniczący partii Zhao Ziyang. Nadchodząca sześćdziesiąta rocznica proklamowania Chińskiej Republiki Ludowej stanowi więc doskonałą okazję do zrewidowania stanowiska wobec wydarzeń z 4 czerwca 1989 roku", mówi Dalajlama w dwudziestolecie pekińskiej masakry.

8 czerwca 2009
Według sztokholmskiego instytutu badawczego ChRL przesuwa się na drugie miejsce na liście państw wydających najwięcej na zbrojenia.

9 czerwca 2009
Indyjskie media informują, że Dalajlama nie przyjął dymisji premiera Samdonga Rinpocze, który chciał ustąpić na rzecz „młodszego, świeckiego kandydata, najlepiej kobiety".

11 czerwca 2009
ChRL odrzuca wszystkie (siedemdziesiąt) rekomendacje państw członkowskich w Radzie Praw Człowieka ONZ.

15 czerwca 2009
Uniwersytet Pekiński zaczyna wypłacać premie absolwentom, którzy zdecydują się na pracę w Tybecie.

16 czerwca 2009
„W Chinach było gorzej niż w Guantanamo", mówią Ujgurzy zwolnieni z niesławnego amerykańskiego więzienia.

17 czerwca 2009
Centralne Biuro Cywilizacji Duchowej zapowiada rekrutację „10 tysięcy ochotników", których zadaniem będzie „monitorowanie internetu".

18 czerwca 2009
„Mój następca nie musi łączyć funkcji politycznych i duchowych", mówi Dalajlama, opowiadając się za całkowicie demokratycznym systemem rządów.

20 czerwca 2009
W lhaskim okręgu Maldrogongkar Tybetańczycy ścierają się z chińskimi górnikami, którzy budują kanał, doprowadzający wodę z rzeki do kopalni (i powodujący wysychanie lokalnych źródeł). Interweniuje policja, kilka osób odnosi rany.

28 czerwca 2009
Osiemnastoletni Lobsang Njandak idzie w kierunku komisariatu w Czamdo z tybetańską flagą i transparentem. Zostaje natychmiast zatrzymany.

koniec czerwca 2009
Chińscy urzędnicy rozpoczynają bezprecedensową kampanię w okręgach Draggo (chiń. Derong) i Darcedo (chiń. Kangding) Tybetańskiej Prefektury Autonomicznej Kardze (chiń. Ganzi), w prowincji Sichuan. Grupy robocze wygłaszają mowy pochwalne na cześć Dalajlamy, zachęcają zdumionych, często bardzo podejrzliwych chłopów do eksponowania jego portretów (za co jeszcze niedawno grożono tam konfiskatą domów i wtrącano do więzień), a nawet rozdają zdjęcia tybetańskiego przywódcy.

lipiec 2009
Trzydzieści tysięcy mieszkańców prefektury Kardze podpisuje petycję w obronie odbywającego karę dożywotniego więzienia Tulku Tenzina Delka.

1 lipca 2009
Władze chińskie zakazują importu do Tybetu przedmiotów kultu religijnego z Nepalu.

5 lipca 2008
Masowy antychiński protest w Urumczi. Według oficjalnych danych ginie co najmniej 197 osób, źródła ujgurskie podają liczbę czterokrotnie wyższą. W następnych dniach Hanowie odpowiadają brutalnymi atakami na Ujgurów. Władze odcinają od świata Turkiestan Wschodni.

8 lipca 2009
„Z całą mocą apeluję do władz chińskich o wykazanie się umiarkowaniem oraz rozumem i dalekowzrocznością", wzywa Dalajlama w obliczu tragedii w Turkiestanie Wschodnim.

10 lipca 2009
Chiny otwierają bezpośrednie połączenie lotnicze Pekin-Lhasa.

15 lipca 2009
Gjalcen Norbu, mianowany przez Pekin Panczenlamą, składa pierwszą od dwóch lat wizytę w Lhasie.

17 lipca 2009
Władze chińskie konfiskują komputery i zamykają niezależny ośrodek badawczy Gongmeng, który w maju opublikował raport ostro krytykujący politykę Chin w Tybecie. Licencje - i prawo wykonywania zawodu - traci 53 pekińskich adwokatów.
Samotny mężczyzna wbiega na stadion w Czamdo, rozrzucając ulotki i skandując niepodległościowe hasła. Tłum wiwatuje, demonstrantowi udaje się uciec, ale zostaje zatrzymany cztery dni później.

22 lipca 2009
Pekin ogłasza, że jego polityka „nie miała nic wspólnego" z krwawymi wydarzeniami w Turkiestanie Wschodnim, za które winę ponoszą wyłącznie „trzy elementy": separatyści, terroryści i ekstremiści religijni.

27-29 lipca 2009
Jego Świątobliwość Dalajlama składa w Polsce czwartą wizytę, podczas której zostaje honorowym obywatelem Warszawy.

30 lipca 2009
Trzy ofiary dżumy płucnej w Cegorthangu (chiń. Ziketan), w Qinghai. Miasto zostaje objęte dziesięciodniową kwarantanną.

sierpień 2009
Przed rocznicowym obchodami, podobnie jak przed igrzyskami, władze ściągają wojskowe i policyjne posiłki oraz ogłaszają dwumiesięczną kampanię „oczyszczania" Pekinu, m.in. mobilizując w tym celu „800 tysięcy ochotników" i zamykając miasto dla „petentów".

3 sierpnia 2009
Sąd ludowy w Kardze skazuje na karę pięciu lat więzienia Sangje Tasziego, który rok wcześniej zorganizował symboliczny protest, malując twarz w barwy flagi tybetańskiej oraz rozdając ulotki z hasłami „Niech żyje Dalajlama" i „Wolny Tybet".

4 sierpnia 2009
Sąd ludowy w Czamdo (chiń. Changdu) skazuje na kary dwóch lat więzienia trzech Tybetańczyków, którzy protestowali przeciwko aresztowaniu tybetańskich urzędników, oskarżanych przez przełożonych o brak gorliwości i skuteczności w prowadzeniu kampanii „edukacji patriotycznej".

6 sierpnia 2009
„Mam dwie prośby do naszych chińskich braci i sióstr, uczestniczących w tej konferencji. Po pierwsze, zwracam się do was o radę i szczere opinie na temat kroków, jakie należy podjąć w przyszłości w celu rozwiązania problemu Tybetu. Po wtóre, proszę o waszą pomoc w poniesieniu Chińczykom naszego przesłania: nie żywimy żadnej nienawiści do naszych chińskich braci i sióstr, nie jesteśmy przeciwni ani Chińczykom, ani Chinom. Proszę o waszą pomoc i współpracę, aby zapobiec przekształceniu kwestii Tybetu w problem uprzedzeń rasowych i wrogości między naszymi narodami", Dalajlama inauguruje tybetańsko-chińską konferencję w Genewie.

11 sierpnia 2009
Pekin informuje, że do tej pory zwolniono 1231 Tybetańczyków zatrzymanych w związku zeszłorocznymi „rozruchami".

13 sierpnia 2009
Sąd ludowy okręgu Maczen (chiń. Maqin) skazuje na kary od pół roku do siedmiu lat więzienia sześciu mnichów z klasztoru Ragja i dwóch świeckich Tybetańczyków, którzy 21 marca uczestniczyli w masowym proteście po samobójczej śmierci Tasziego Sangpo.

23 sierpnia 2009
Według oficjalnych danych ruch turystyczny w TRA „pobił nowy miesięczny rekord": ponad 1,2 miliona przyjezdnych w lipcu.

27 sierpnia 2009
Tybetańskie źródła informują o skazaniu na kary od dwóch i pół do piętnastu lat więzienia czterech uczestników zeszłorocznych protestów w Lhasie.

28 sierpnia 2009
Komitet do spraw Likwidacji Dyskryminacji Rasowej wzywa Chiny do „humanitarnego traktowania" i zapewnienia „uczciwych procesów" zatrzymanym po protestach w Tybecie i Turkiestanie Wschodnim.

29 sierpnia 2009
Zatrzymanie dwudziestu Tybetańczyków, którzy dzień wcześniej zerwali chińską flagę i modlili się o długie życie Dalajlamy w Serszulu (chiń. Shiqu), w Kardze.

3 września 2009
Nowa fala niepokojów w Urumczi, w Turkiestanie Wschodnim - według oficjalnych danych pięć ofiar śmiertelnych. Hanowie demonstrują, domagając się odwołania lokalnego sekretarza partii Wanga Lequana, ponieważ „nie umie on zapewnić im bezpieczeństwa" po „setkach" atakach Ujgurów - „zatrutymi strzykawkami" - na Chińczyków.

8 września 2009
Władze chińskie ogłaszają kampanię „mocnego uderzenia" w TRA w ramach przygotowań do sześćdziesiątej rocznicy proklamowania ChRL.

10 września 2009
Tybetańskie źródła informują o zgonie Ngałanga Łopela, zatrzymanego w marcu 2008 roku, torturowanego w lhaskim areszcie śledczym mnicha Drepungu.

13 września 2009
Wysłannicy prezydenta USA Baracka Obamy składają pierwszą oficjalną wizytę w Dharamsali.

14 września 2009
Indyjskie służby ujawniają, że w trakcie ostatniej serii organizowanych przez Chiny incydentów ostentacyjnego naruszania granicy postrzeleni zostali dwaj indyjscy żołnierze (co zdarzyło się po raz pierwszy od 1996 roku, kiedy to obie strony zobowiązały się do bezwarunkowego nieotwierania ognia w strefie przygranicznej).

16 września 2009
Grupa Tybetańczyków skanduje niepodległościowe hasła i zawiesza na drzewie tybetańską flagę w trakcie plenerowego koncertu w okręgu Nangczen (chiń. Nangqian), w prowincji Qinghai. Policja, która bezskutecznie szuka „sprawców" w tłumie widzów, bije czworo dzieci filmujących incydent.

23 września 2009
Pekin zamyka Tybet dla cudzoziemców przed obchodami sześćdziesiątej rocznicy proklamowania ChRL.

1 października 2009
Sześćdziesiąta rocznica proklamowania ChRL. W stolicy władze ogłaszają zakaz sprzedawania noży, puszczania latawców, otwierania okien i opuszczania domów na trasie parady. Do strzeżenia porządku „mobilizują" dwa razy więcej ochotników niż w czasie igrzysk olimpijskich - osiemset tysięcy - a w ramach prewencyjnej kampanii „mocnego uderzenia" zatrzymują cztery razy więcej osób. W całym kraju zablokowane są transmisje zagranicznych stacji telewizyjnych, a dysydenci osadzeni w aresztach domowych.
Aresztowanie trzech Tybetańczyków z okręgu Sog (chiń. Suo) za umieszczenie w internecie zdjęć i wystąpień Dalajlamy.

6 października 2009
Tybetańskie źródła informują o skazaniu na karę piętnastu lat więzienia Jesze Czodron, emerytowanej lekarki oskarżonej o przekazywanie informacji o zeszłorocznych protestach w Lhasie.
Dalajlama rozpoczyna wizytę w Waszyngtonie - i po raz pierwszy od 1991 roku nie spotyka się z urzędującym prezydentem Stanów Zjednoczonych.

12 października 2009
Sąd Ludowy w Urumczi orzeka sześć kar śmierci i jedno dożywocie za lipcowe rozruchy w Turkiestanie Wschodnim. Wszyscy skazani są Ujgurami.

14 października 2009
Kolejnych sześć wyroków śmierci i trzy kary dożywotniego więzienia dla uczestników lipcowych rozruchów w Urumczi.
Policjanci z Kardze okradają i trzema strzałami zabijają na komisariacie Sangje, tybetańskiego kierowcę. Przed linczem ratuje ich interwencja buddyjskiego mnicha.

18 października 2009
„Oto klucz do energetycznej niezależności Chin", Pekin ogłasza znalezienie największych podziemnych złóż klatratu metanu na Płaskowyżu Qinghai-Tybet.

19 października 2009
Tybetańskie źródła informują o skazaniu na kary od roku do siedmiu lat więzienia trzech mnichów, uczestników zeszłorocznego protestu w Draggo (chiń. Luhuo), w Sichuanie.

20 października 2009
Według niezależnych tybetańskich źródeł o jedenastej rano w Lhasie zostaje straconych czworo uczestników zeszłorocznych protestów: Lobsang Gjalcen, Lojak, Penkji (choć wykonanie jej wyroku zawieszono w kwietniu na dwa lata) oraz „mężczyzna z Ramocze". Zwłoki Lobsanga Gjalcena zostają wydane krewnym. Rodzina Lojaka dostaje jedynie prochy.

23 października 2009
Pekin - odpowiadając na formalny protest brytyjskiego MSZ - potwierdza stracenie dwóch więźniów: Lobsanga Gjalcena i Lojaka.

29 października 2009
Prezydencja - w imieniu Unii Europejskiej i w imię „bezwarunkowego" sprzeciwu wobec kary śmierci - potępia egzekucję Lobsanga Gjalcena i Lojaka.

9 listopada 2009
Chińskie media informują o straceniu dziewięciu uczestników lipcowych rozruchów w Turkiestanie Wschodnim.

12 listopada 2009
„Jako Czarny prezydent, sławiący Lincolna za zniesienie niewolnictwa, powinien szczególnie sympatyzować z naszą polityką wobec Dalajlamy i niepodległości Tybetu", mówi rzecznik chińskiego MSZ w przeddzień pierwszej wizyty Baracka Obamy w Chinach.
Pośredni Sąd Ludowy prefektury Kanlho (chiń. Gannan) prowincji Gansu skazuje na piętnaście lat więzienia za „ujawnienie tajemnicy państwowej" Kunczoka Cephela, założyciela Czodme, „Maślanej lampki", popularnego portalu poświęconego tybetańskiej kulturze i sztuce.

14 listopada 2009
Kunga Cajang, mnich, popularny pisarz i fotografik, zostaje skazany w Kanlho na pięć lat więzienia za „rozpowszechnianie separatystycznych treści", „zagrażanie bezpieczeństwu państwa" i kontakty z tybetańską diasporą.

17 listopada 2009
Prezydent Obama wzywa w Pekinie do „szybkiego" wznowienia dialogu z przedstawicielami Dalajlamy.

27 listopada 2009
Wyniki sondażu dla dziennika Rzeczpospolita: Dalajlama (z co piątym głosem) jest według Polaków szóstym „najpotężniejszym człowiekiem świata". Przewodniczący Hu Jintao - dwunastym.

1 grudnia 2009
Władze chińskie zapowiadają „przeniesienie" wszystkich chłopów i koczowników z TRA do „nowych domów" do końca 2010 roku.

3 grudnia 2009
Tybetańskie źródła informują o skazaniu na trzy lata więzienia dwóch młodych mężczyzn z okręgu Sog (chiń. Suo) zatrzymanych 1 października za umieszczenie w internecie zdjęć i wystąpień Dalajlamy.
Pięć wyroków śmierci po lipcowych rozruchach w Turkiestanie Wschodnim.

4 grudnia 2009
Kolejne trzy wyroki śmierci w Turkiestanie Wschodnim.
W okręgu Mato (chiń. Maduo) prowincji Qinghai policja zatrzymuje jedenastu Tybetańczyków, podejrzewanych o wyprodukowanie i dystrybucję „wywrotowej" płyty z pieśniami sławiącymi Dalajlamę oraz zdjęciami przedstawiającymi brutalność chińskich służb bezpieczeństwa.

5 grudnia 2009
W lokalnym szpitalu umiera Jangkji Dolma, mniszka aresztowana - oraz bita i torturowana - za udział w symbolicznym proteście 24 marca w Kardze.

5-8 grudnia 2009
W okręgu Njagczu (chiń. Yajiang) prefektury Kardze setki Tybetańczyków domagają się uwolnienia odbywającego karę dożywotniego więzienia Tulku Tenzina Delka. Policja brutalnie pacyfikuje protesty i zatrzymuje kilkadziesiąt osób.

14 grudnia 2009
Otwarcie najdłuższego gazociągu świata Turkmenistan-Chiny.

16 grudnia 2009
Minister obrony RP podpisuje w Pekinie pierwszą polsko-chińską umowę o współpracy w dziedzinie obronności (jak wynika z opublikowanych przez Pekin zdjęć, rozmowy tłumaczy dwoje chińskich tłumaczy w mundurach).

17 grudnia 2009
Władze chińskie zakazują rejestrowania prywatnych stron internetowych w domenie .cn.

21 grudnia 2009
Według Chińskiej Akademii Nauk Społecznych internet stał się „najważniejszym narzędziem kształtowania opinii publicznej" w ChRL. Zdaniem badaczy wzrosła też liczba masowych protestów oraz - aż o 15 procent w stosunku do zeszłego roku - przestępstw.

22 grudnia 2009
Media informują, że zaginiony w maju szyfrant polskiego wywiadu wojskowego mógł zostać zwerbowany przez Chiny.

23 grudnia 2009
Phurbu Rinpocze - słynny nauczyciel buddyjski i działacz społeczny, zatrzymany w maju 2008 roku w związku z protestem kilkudziesięciu mniszek z jego klasztorów - zostaje skazany w Kardze na osiem i pół roku więzienia.

25 grudnia 2009
Liu Xiaobo, rzecznik praw Tybetańczyków, inicjator i współautor Karty 08, zostaje skazany na 11 lat więzienia za „podżeganie do działalności wywrotowej".
Władze chińskie skazują na śmierć pięciu kolejnych Ujgurów w związku z lipcowymi zamieszkami w Turkiestanie Wschodnim.

28 grudnia 2009
Dhondup Łangczen, pomysłodawca i reżyser filmu „Pożegnanie ze strachem", ukazującego nastroje Tybetańczyków przed igrzyskami olimpijskimi w Pekinie, zostaje skazany na sześć lat więzienia.

29 grudnia 2009
W Urumczi zostaje stracony Akmal Shaikh - Brytyjczyk oskarżony o przemyt narkotyków, ojciec dwojga dzieci w Polsce - pierwszy obywatel kraju europejskiego skazany w ChRL na karę śmierci.
Naczelna Izba Kontroli informuje, że w ciągu ostatnich 11 miesięcy chińscy urzędnicy zdefraudowali 35 miliardów dolarów.

31 grudnia 2009
W związku z obowiązującymi wciąż nadzwyczajnymi środkami bezpieczeństwa w Tybecie i zacieśnieniem policyjnej, przygranicznej współpracy między Chinami a Nepalem w roku 2009 liczba uciekinierów z Tybetu spada z tradycyjnych niemal trzech tysięcy do sześciuset.

Home Aktualności Raporty Teksty Archiwum Linki Pomoc Galeria
 
NOWA STRONA (od 2014 r.)