Teksty. Z perspektywy Tybetańczyków

wersja do druku

Share

Tradycja gelug

Centralna Administracja Tybetańska

Założona przez Atiśię tradycja kadampa była głównym źródłem inspiracji tradycji gelug, którą rozpoczął Dzie Congkhapa (1357-1419) z Congkhi w prowincji Amdo. W wieku trzech lat otrzymał on pełne ślubowania świeckie od IV Karmapy, Rolpe Dordże, który nadał mu imię Kunga Ningpo. Cztery lata później przyjął ślubowania nowicjatu u swego nauczyciela Czoedzie Dhondup Rinczena, otrzymując imię Lobsang Drakpa. Mimo młodego wieku, odebrał też wiele nauk oraz inicjacje Heruki, Jamantaki i Hewadżry; znał już na pamięć pisma takie jak Wypowiadanie Imion Mandziuśriego.

Congkhapa wędrował w poszukiwaniu nauk, studiując u nauczycieli wszystkich istniejących wówczas tradycji. Czennga Czokji Gjalpo przekazał mu nauki o umyśle oświecenia i instrukcje mahamudry. U Konczoka Kjab z Drikung studiował traktaty medyczne. W Niethang Dełaczen zgłębiał Ozdoby czystego urzeczywistnienia i doskonałość mądrości; osiągnął mistrzostwo w tradycyjnych debatach i zasłynął z erudycji. W klasztorze Sakja studiował dyscyplinę monastyczną, fenomenologię, pramanę, drogę środka i Guhjasamadzę z lamami, takimi jak Kazipa Losel i Rendała. Otrzymał również przekaz sześciu jog Naropy, Kalaczakry, ścieżki i owocu mahamudry, Czakrasamwary i wielu innych nauk, które przekazał następnie swoim uczniom.

Między okresami intensywnych studiów oddawał się medytacji w odosobnieniu. W najdłuższym, czteroletnim odosobnieniu w Łolka Czolung towarzyszyło mu ośmiu bliskich uczniów. Pisma mówią, że złożył miliony pokłonów, miliony razy ofiarowywał mandalę i odprawiał inne praktyki oczyszczające. Congkhapa miał wiele wizji bóstw medytacyjnych, zwłaszcza Mandziuśriego, który tłumaczył mu i objaśniał najgłębsze aspekty nauk.

Congkhapa uczył się od ponad stu mistrzów, intensywnie praktykował i udzielał nauk tysiącom adeptów głównie z centralnego i wschodniego Tybetu. Wiele pisał. W osiemnastu tomach jego dzieł zebranych znajdują się setki prac, poświęconych wszystkim aspektom nauk buddyjskich. Wiele tłumaczy najtrudniejsze aspekty doktryny sutra i mantrajany. Najważniejsze dzieła Congkhapy to Wielki opis stopni ścieżki, Wielki opis tantr, Pochwała relatywnego, Jasne wyjaśnienie pięciu stopni Guhjasamadzy i Złoty różaniec. Jeśli idzie o uczniów, największą sławę zdobyli Gjelcab Dharma Rinczen (1364-1432), Khedrub Geleg Pelsang (1385-1438), Gjalła Gendun Drup (1391-1474), Dziamjang Czodzie Taszi Palden (1379-1449), Dziamczen Czodzie Szakja Jesze, Dzie Szerab Sengej i Khunga Dhondup (1354-1435).

Congkhapa zmarł w wieku sześćdziesięciu lat dwudziestego piątego dnia dziesiątego miesiąca Kalendarza Tybetańskiego, powierzając swój tron w Gandenie Gjelcabowi Dzie. Tradycja ta trwa do dzisiaj. Dziewięćdziesiątym dziewiątym dzierżawcą tronu Gandenu, a więc formalnie głową szkoły gelug, jest czcigodny Jesze Dhondup.

Jeśli idzie o najważniejsze klasztory, w 1409 roku Congkhapa założył klasztor Ganden, dzielący się na dwa kolegia: Szarcej i Dziangcej. W 1416 roku Dziamjang Czodzie Taszi Palden powołał klasztor Drepung, który początkowo miał siedem kolegiów, połączonych później w cztery: Loseling, Gomang, Dejang i Ngagpa (dziś istnieją tylko dwa). Trzy lata później kolejny duchowy syn Congkhapy, Dziamczen Czodzie Szakja Jesze zbudował klasztor Sera, dzielący się pierwotnie na pięć kolegiów, połączonych następnie w dwa: Sera-Dzie i Sera-Me. W 1447 roku Gjalła Gendun Drup, I Dalajlama, założył klasztor Taszilhunpo, będący później siedzibą kolejnych panczenlamów. Pierwotnie miał on cztery kolegia.

W 1440 roku Dzie Szerab Sengej powołał Niższe Kolegium Tantryczne, Gjume, a Gjuczen Khunga Dhondup Wyższe, Gjuto (1474). W okresie największego rozkwitu w każdym z położonych na obrzeżach Lhasy uniwersytetów klasztornych studiowało ponad pięć tysięcy mnichów, a w poszczególnych kolegiach było ich co najmniej pięciuset. Młodzi mężczyźni przybywali tu z całego Tybetu w poszukiwaniu wykształcenia i praktyki duchowej. Tradycja gelug kładzie szczególny nacisk na etykę, widząc w klasztornej dyscyplinie najlepszy fundament religijnej edukacji i praktyki. Większość lamów gelugpy jest więc mnichami, a mistrzowie świeccy należą do rzadkości. Adepci tej tradycji uważają, że bez głębokiego wykształcenia nie ma mowy o sensownej medytacji. Podczas dialektycznych debat poddają szczegółowej analizie nauki sutr i tantr.

Studia obejmują pięć głównych dyscyplin: doskonałość mądrości, filozofię drogi środka, właściwą percepcję (czyli pramanę), fenomenologię oraz dyscyplinę klasztorną. Opierają się na indyjskich pismach oraz indyjskich i tybetańskich komentarzach (często bardzo wyspecjalizowanych i należących do określonej tradycji klasztornej); trwają od piętnastu do dwudziestu lat. Po zakończeniu studiów mnisi uzyskują jeden z trzech tytułów gesze (doktor filozofii buddyjskiej): dorampa, cogrampa lub, najwyższy, lharampa.

Gesze może następnie wstąpić do jednego z kolegiów tantrycznych, gdzie kończy formalne studia, wrócić do swego klasztoru i poświęcić nauczaniu lub oddać medytacji w odosobnieniu. Gesze uważany jest za w pełni wykwalifikowanego nauczyciela, godnego szacunku i oddania.

Tradycja gelug rozwija się również na wygnaniu. W tybetańskich osiedlach w Karnatace odtworzono najważniejsze klasztory tej szkoły: Sera, Drepung, Ganden i Taszilhunpo; w Bomdili działa kolegium tantryczne Gjuto.

Home Aktualności Raporty Teksty Archiwum Linki Pomoc Galeria
 
NOWA STRONA (od 2014 r.)