Tybetańskie Centrum Praw Człowieka i Demokracji
TCHRD Update
30 września 1999
 



Śmierć torturowanego mnicha



W marcu 1999 roku zmarł Norbu, dwudziestodwuletni mnich z klasztoru Nalanda. Od lutego 1995 do lutego 1996 roku przebywał w areszcie Guca, gdzie był bity i torturowany. Aresztowano go wraz z 34 mnichami, którzy “opierali się kampanii reedukacji patriotycznej” w klasztorze.

Były mnich Nalandy mówi, że Norbu został aresztowany w lutym 1995, zaraz po uwięzieniu Nimy Kelsanga, którego zatrzymano za noszenie znaczka z flagą Tybetu. Natychmiast przewieziono go do lokalnego Biura Bezpieczeństwa Publicznego. Aresztowanego próbowali odwiedzić trzej mnisi Nalandy: Penpa, Migmar i Sonam Dondrub, który był nauczycielem Norbu. Wszyscy zostali zatrzymani, ale późnym wieczorem zwolniono Penpę i Migmara. Sonamowi zarzucono działalność niepodległościową.

Dwa dni później w klasztorze pojawili się funkcjonariusze BBP i Ludowej Policji Zbrojnej. Przeszukali celę Sonama, ale mnisi zdążyli z niej zabrać ulotki i drewnianą matrycę tybetańskiej flagi. Norbu nie chciał jednak wydać policjantom kluczy do celi swojego nauczyciela.

Śledczy zmusili Sonama do przyznania się do prowadzenia działalności niepodległościowej. W kilka dni później aresztowano Norbu, który miał wówczas siedemnaście lat, i trzech innych mnichów. 28 lutego przewieziono ich do lhaskiego aresztu Guca. Po tygodniu BBP odnalazło ukryte ulotki i matryce.

W Guca Norbu, oskarżony o ukrycie dokumentów, był brutalnie bity. Nie udzielono mu żadnej pomocy medycznej. Zwolniono go w lutym 1996 roku ze względów zdrowotnych.

Krewni robili wszystko, by pomóc mu wrócić do zdrowia. Załatwili nawet przyjęcie do Szpitala Ludowego TRA. Koszty leczenia zrujnowały rodzinę, ale stan Norbu nie uległ poprawie. Nigdy nikomu nie opowiedział o torturach, jakie zadawano mu w więzieniu.

Norbu pochodził z Druge w lhaskim okręgu Phenpo. Miał cztery starsze siostry i brata.

Pierwsze informacje o oporze przeciwko Chińczykom w klasztorze Nalanda pochodzą z 1992 roku. W 1995 roku pojawiła się tu chińska “grupa robocza” – oraz, natychmiast, ulotki i plakaty niepodległościowe. Funkcjonariusze dzielili duchownych według kryterium lojalności wobec Dalajlamy. W tym okresie aresztowano ponad 30 mnichów – niektórzy otrzymali wysokie wyroki – a wielu wydalono (część z nich zdołała uciec z Tybetu).

We wrześniu 1998 Legsze Loten z Nalandy powiedział TCHRD: “Widziałem Norbu 7 listopada 1996. Był tak chory, że nie mógł obrócić głowy. Powłóczył też nogą. Zachowywał się bardzo dziwnie. Bez żadnego powodu dreptał to w tę, to w tamtą stronę. Trudno było zrozumieć, co mówi. W Guca zabrali mu zdrowie fizyczne i psychiczne”.

Stan Norbu systematycznie się pogarszał. W ostatnich tygodniach nie mógł chodzić o własnych siłach. Zmarł w rodzinnym domu. Miał dwadzieścia dwa lata.


[powrót]