Tybetańskie Centrum Praw Człowieka i Demokracji
TCHRD Update
27 sierpnia 2003

Bliski współpracownik Czadrela Rinpocze nadal w więzieniu

Wiarygodne źródło TCHRD informuje, że Czampa Czung, pięćdziesięciosześcioletni były asystent Czadrela Rinpocze, jest nadal więziony, choć jego wyrok skończył się w 1999 roku. Czampa Czung został aresztowany w 1995 roku z powodu “kontrowersji” wokół rozpoznania nowej inkarnacji Panczenlamy; skazano go na cztery lata więzienia i na dwa lata pozbawiono praw politycznych.

“Nadal go przetrzymują – twierdzi źródło, które musi pozostać anonimowe. Pytałem, czy to las mi rukhag [obóz pracy przymusowej, chiń. jiyue], ale powiedziano mi, że coś innego. Z tego, co rozumiem, mimo zakończenia kary trzymają go w tym samym gora, kompleksie więziennym”.

Według znowelizowanego w marcu 1996 roku kodeksu postępowania karnego do wyroku zalicza się okres aresztowania. Zgodnie z chińskim prawem Czampa Czung zakończył odbywanie kary 16 maja 1999, gdyż aresztowano go 17 maja 1995 roku. Dalsze przetrzymywanie go w więzieniu stanowi zatem naruszenie prawa międzynarodowego, jak i chińskiego.

Czampa Czung (znany też jako Czung-la; chiń. Qamba Qung) jest byłym sekretarzem [państwowej] komisji poszukującej inkarnacji Panczenlamy i wicedyrektorem administracji Deczen Kelsang Potrang (chiń. Deqen Gaisang Phozhang), rezydencji Panczenlamy w Szigace, w Tybetańskim Regionie Autonomicznym (TRA). Wraz z nim aresztowano kierującego poszukiwaniami sześćdziesięcioczteroletniego Czadrela Rinpocze i trzydziestokilkuletniego Samdrupa, biznesmena z okręgu Panam w Szigace.

14 maja 1995 roku Dalajlama ogłosił, że XI Panczenlamą jest sześcioletni Gendun Czokji Nima. Władze chińskie zakwestionowały tę decyzję, nazywając ją “nielegalną i nieważną”. 17 maja Gendun i jego rodzina znikli z rodzinnej wioski; do tej pory nie wiadomo, gdzie są przetrzymywani. Choć Pekin zapewnia, że chłopiec, który w kwietniu tego roku skończył 14 lat, ma się “dobrze”, nie dopuścił doń przedstawiciela innego rządu, niezależnej organizacji lub osoby prywatnej. W kwietniu 1995 rząd ChRL mianował Panczenlamą sześcioletniego Gjalcena Norbu.

27 kwietnia 1997 Pośredni Sąd Ludowy prefektury Szigace (chiń. Xigaze) ogłosił wyroki Czadrela Rinpocze, Czampy Czunga i Samdrupa. Czampa Czung miał odbywać czteroletni wyrok w Areszcie Śledczym TRA (Seitru); dodatkowo pozbawiono go na dwa lata praw politycznych. Czadrel Rinpocze, skazany na sześć lat więzienia i pozbawiony na trzy lata praw politycznych, trafił do Więzienia nr 3 Chuandong w okręgu Tazhu prowincji Sichuan. Samdrup – dwa lata więzienia, rok utraty praw politycznych – najprawdopodobniej odbywał karę w Seitru.

Według agencji Xinhua (7 maja 1997) całą trójkę skazano za “spiskowanie w celu podzielenia kraju”. To przestępstwo z artykułu 92 kodeksu karnego ChRL “spiskowanie w celu obalenia rządu i dokonania podziału kraju” – zagrożone jest karą od 10 lata więzienia, niemniej wszyscy skazani otrzymali wyroki niższe. Xinhua wyjaśniła, że przyczyną wymierzenia kar łagodniejszych od minimalnych były “szczegóły sprawy”.

Oficjalne źródła informowały, że Czadrel Rinpocze został zwolniony w styczniu 2002 roku. Źródła TCHRD twierdzą, iż przebywa w areszcie domowym w “odosobnionym miejscu” na południe od lhaskich koszar Dim. “Czadrel Rinpocze też jest nadal więziony – potwierdza te doniesienia cytowany informator – choć wszyscy wiedzą, że skończył się jego wyrok. Mówi się, że budują dla niego dom w więzieniu w Czongqing”.

Bezprawne przetrzymywanie Czadrela Rinpocze i Czampy Czunga świadczy o wadze, jaką władze chińskie przywiązują do sprawy Panczenlamy. TCHRD domaga się natychmiastowego, bezwarunkowego uwolnienia obu więźniów i ujawnienia miejsca pobytu Genduna Czokji Nimy.


[powrót]